Το “δέντρο της ζωής” των πτηνών, στο χώρο και το χρόνο

Πηγή: NATURE | NEWS

Επιστήμονες χαρτογράφησαν τις εξελικτικές σχέσεις μεταξύ όλων των 9.993 γνωστών ειδών πουλιών που ζουν στον κόσμο. Η μελέτη τους δημοσιεύεται στο Nature, όπου χρησιμοποιώντας δεδομένα από ακολουθίες DNA δημιούργησαν ένα φυλογενετικό δέντρο που επιπλέον συνδέει τα παγκόσμια ποσοστά ειδογένεσης των πτηνών διαχρονικά και σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Όπως άλλωστε εξηγεί ο εξελικτικός Βιολόγος και μέλος της ερευνητικής ομάδας Walter Jetz πρόκειται “για το πρώτο χρονολογημένο δέντρο της ζωής μίας τέτοιας ομάδας ειδών που τοποθετείται σε έναν παγκόσμιο χάρτη” (Για να δείτε τη σχετική εικόνα σε μεγαλύτερο μέγεθος, πατήστε εδώ).

Βέβαια η προσπάθεια είναι αμφιλεγόμενη καθώς όπως υποστηρίζουν ορισμένοι ερευνητές, λείπουν στοιχεία από αρκετά είδη για τα οποία δεν υπάρχουν δεδομένα αλληλούχισης. Όλοι όμως συμφωνούν πως πρόκειται για μία έξυπνη και εννοιολογικά πρωτότυπη προσπάθεια διασύνδεσης του χώρου και του χρόνου.

Ο Walter Jetz και οι συνεργάτες του, είχαν ως αφετηρία μία έρευνα που διαιρούσε όλα τα είδη πουλιών σε 158 κλάδους οι οποίοι φαίνεται να είχαν εξελιχθεί από έναν αρχικό κοινό πρόγονο. Για τα 6.600 είδη οι γενετικές πληροφορίες ήταν ήδη διαθέσιμες, ενώ για τα υπόλοιπα 3.330 είδη χωρίς διαθέσιμες γενετικές πληροφορίες οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ειδικούς περιορισμούς – όπως ένταξη στο ίδιο γένος – για να εντοπίσουν την πιθανή τοποθέτησή τους στο δέντρο. Έτσι, δημιουργήθηκαν χιλιάδες πιθανές παραλλαγές του φυλογενετικού δέντρου λαμβάνοντας υπόψη τους ρυθμούς ειδογένεσης και εξαφάνισης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως το ποσοστό της ειδογένεσης έχουν αυξηθεί απότομα κατά τα τελευταία 40 εκατομμύρια χρόνια και πως το ποσοστό διαφοροποίησης δεν ποικίλλει ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος, αλλά ανάλογα με το γεωγραφικό μήκος – είναι πιο γρήγορο στο δυτικό από ότι στο ανατολικό ημισφαίριο.

Στην τάξη μας θα μπορούσε να γίνει αναφορά για να συνδυαστούν οι διαστάσεις του χώρου και του χρόνου για τη βιολογική εξέλιξη και γενικότερα για την εμφάνιση της ζωής, για να τονιστεί η σπουδαιότητα των ενδιαιτημάτων και η ανάγκη διατήρησής τους, να γίνει μία εισαγωγή στην έννοια των φυλογενετικών δέντρων και των πληροφοριών που μας παρέχουν, να τονιστεί η έννοια του χρόνου στην εξέλιξη καθώς και αυτής του κοινού προγόνου, να συζητηθούν οι διεπιστημονικές προσεγγίσεις της βιολογίας μέσω της βιοπληροφορικής, να επισημανθεί η συνεχής ανάγκη που υπάρχει στην επιστήμη για βέλτιστη οπτικοποίηση των αποτελεσμάτων της, κ.ά.