Η Ελονοσία επιστρέφει στην Ελλάδα… (ενδιαφέροντα στοιχεία για το μάθημά μας)

Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ

Η μετάδοση της ελονοσίας μέσω δήγματος μολυσμένου ανωφελούς κουνουπιού (Anopheles), είναι ένα από τα θέματα που διαπραγματευόμαστε με τους μαθητές μας καθώς διδάσκουμε στη Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου (ίσως να υπάρχει και αναφορά στο Γυμνάσιο, δεν είμαι σίγουρος καθώς δεν διδάσκω στο Γυμνάσιο). Είναι σίγουρο πως συχνά γινόμαστε δέκτες αρκετών αποριών από τους μαθητές μας σχετικά με την παρουσία ή όχι της ελονοσίας στη χώρα μας. Και είμαι βέβαιος, όπως άλλωστε κάνω κι εγώ, πως η πληροφορία που μεταφέρουμε είναι πως δεν υπάρχει αυτή η νόσος πια στη χώρα μας.

Όμως μία πρόσφατη (ημερομηνία δημοσίευσης: 08/10/2012) έκθεση του ΚΕΕΛΠΝΟ (Κέντρο Ελέγχουν και Πρόληψης Νοσημάτων) αποκαλύπτει πως τα πράγματα δεν είνα ακριβώς έτσι. Η έκθεση αναφέρει πως αν και η νόσος ουσιαστικά έχει εκλείψει από το 1974 (ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κηρύξει από τότε την Ελλάδα χώρα ελεύθερη από ελονοσία), ετησίως καταγράφονται στη χώρα μας 30-50 κρούσματα που σχετίζονται κυρίως με ταξίδι ή παραμονή σε ενδημική για την ελονοσία χώρα. Βέβαια τα έτη 1991, 1999, 2000, 2009 και το 2010 έχουν καταγραφεί κρούσματα σε άτομα που δεν είχαν κάποιο ιστορικού ταξιδιού ή επαφής με χώρες στις οποίες εξαπλώνεται η νόσος (Επιδημιολογικά στοιχεία για την Ελονοσία στην Ελλάδα, 2005 – 2009). Όμως τα δύο τελευταία χρόνια, 2011 και 2012 παρατηρείται ραγδαία αύξηση των εγχώριων κρουσμάτων.

Το καλοκαίρι του 2011 καταγράφηκαν (σύμφωνα με την Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης, Ελονοσία στην Ελλάδα, Έτος 2011) πλήθος (συνολικά 40 κρούσματα) περιστατικών ελονοσίας με ενδείξεις “εγχώριας μετάδοσης” (χωρίς δηλαδή να υπάρχει αναφορά ταξιδιού) κυρίως στον Ευρώτα Λακωνίας (34 ασθενείς) καθώς και σε περιοχές των Εύβοιας (2 ασθενείς), Λάρισας (1 ασθενής), Ανατολικής Αττικής (2 ασθενείς) και Βοιωτίας (1 ασθενής). Στο Σχήμα 1 μπορείτε να δείτε τα κρούσματα ελονοσίας ανά εβδομάδα έναρξης συμπτωμάτων, για το 2011. Δείτε την συνολική έκθεση για περισσότερα στοιχεία καθώς επίσης και χάρτη – σχεδιαγράμματα εμφάνισης των κρουσμάτων.

Σχήμα 1: Επιδημιολογικά Στοιχεία για την Ελονοσία στην Ελλάδα, Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ 2011

Η έκθεση για το 2012 (Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης, Ελονοσία στην Ελλάδα, Έτος 2012) αναφέρει 59 κρούσματα ελονοσίας στην Ελλάδα εκ των οποίων τα 48 είναι εισαγόμενα και τα 11 εγχώρια. Από αυτά (τα εγχώρια) 5 εντοπίζονται στην Λακωνία (Δήμο Ευρώτα), 4 στην Αττική (2 Δήμο Μαραθώνα και 2 Δήμο Μαρκόπουλου), 1 στην Ξάνθη (Δήμο Αβδήρων) και 1 στην Βοιωτία (Λίμνη Παραλίμνη, Οικισμός Μουρίκι). Στο Σχήμα 2 φαίνεται αναλυτικά πίνακας όπου καταγράφονται η κατοικία, η καταγωγή και η κατάταξη αυτών των 59 κρουσμάτων ελονοσίας.

Σχήμα 2: Κατοικία, τόπος καταγωγής, κατάταξη των 59 κρουσμάτων ελονοσίας το 2012, Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ 2012

Η έκθεση αναφέρει πως αν και η ελονοσία είχει εκλείψει από τη χώρα μας, εντούτοις είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο επαναγκατάστασης της νόσου λόγω των παρακάτω παραγόντων (που εμφανίζονται στο Σχήμα 3):

Σχήμα 3: Παράγοντες που δικαιολογούν την επανεμφάνιση της ελονοσίας στην Ελλάδα, Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ, 2012

Όλα τα παραπάνω στοιχεία καθώς και επιπλέον που μπορεί να αντλήσεις κάποιος από τις τρεις αναφορές (2005 – 2009, 2011, 2012) μπορούν να αποτελέσουν πολύ καλό υλικό για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών μας. Τα στοιχεία αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα πολύ καλό παράδειγμα ενημέρωσης των μαθητών μας σχετικά με το πώς διεξάγεται μία επιδημιολογική μελέτη καθώς επίσης και για τη διαρκή ενημέρωση που οφείλουμε να έχουμε ως ενεργοί πολίτες. Επίσης θα μπορούσε  να αποτελέσει μία πολύ ενδιαφέρουσα και πρακτική αναφορά επίδρασης του περιβάλλοντος στην υγεία μας, αφού όπως αναφέρουν οι περισσότερες εκθέσεις οι περιβαλλοντικής αλλαγές έχουν συμβάλει στην αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών.

Στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ υπάρχει ειδική ιστοθέση που έχει αφιερωθεί στην Ελονοσία και μπορείτε να τη δείτε εδώ. Εκεί μπορείτε να βρείτε πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία τόσο για την νόσο, όσο και για τη πρόληψη από αυτήν (π.χ. ένα φυλλάδιο για μέτρα προστασίας από τα τσιμπήματα των κουνουπιών). Μπορείτε μάλιστα να βρείτε και πλούσιο υλικό σε διαφάνειες ή σε μορφή βίντεο για τα χρησιμοποιήσετε στο μάθημά σας (π.χ. Μέτρα προστασίας από τα κουνούπια). Τέλος υπάρχει διαθέσιμο εκπαιδευτικό υλικό από παλαιότερες επιμορφωτικές συναντήσεις στο ΚΕΕΛΠΝΟ σχετικά με την ελονοσία.