Η ετερότητα στα θρανία της Εκπαίδευσης

Το Σχολείο του 21ου αιώνα είναι ένα σχολείο στο οποίο η πολιτισμική ετερότητα είναι ο κανόνας, τόσο στην εγχώρια όσο και τη διεθνή σκηνή. Ο Αυστραλός ιστορικός τέχνης Robert Hughes στο δημοφιλές βιβλίο του Culture of Complaint (Πολιτισμός Παραπόνων) σημειώνει: «στον κόσμο που έρχεται, αν δεν μπορείς να βρεις το δρόμο σου μέσα στη διαφορετικότητα, είσαι χαμένος».

Αυτή τη διαφορετικότητα καλούμαστε σήμερα να «διαχειριστούμε» χωρίς φόβο αλλά με πάθος, αφού η μετάδοση της πολιτισμικής μυωπίας στα σχολεία αποτελεί συνταγή κοινωνικής καταστροφής. Οι κινδυνολόγοι που προειδοποιούν για τη διείσδυση του Άλλου (ξένος, τσιγγάνος, μαύρος, φτωχός, παιδί μονογονεϊκής οικογένειας) με τη μορφή των πολυπολιτισμικών αναλυτικών προγραμμάτων αλλά και της δίγλωσσης εκπαίδευσης κλείνουν τα μάτια μπροστά στην επείγουσα ανάγκη για σχολικά προγράμματα που θα προωθούν την ευαισθησία απέναντι στη διαφορετικές πολιτισμικές αντιλήψεις και την κατανόησή τους. Το Σχολείο του 21ου αιώνα πρέπει να είναι «δημοκρατικό» και «ανθρώπινο»: δημοκρατικό, για να μπορούν να φοιτούν όλα τα παιδιά μαζί, χωρίς έκπτωση στα μορφωτικά αγαθά για κανένα παιδί και με μορφωτικά αγαθά προσανατολισμένα σε εκείνα τα θέματα, των οποίων η γνώση αποτελεί το απαραίτητο κλειδί για την κατανόηση και την «κατάκτηση» του κόσμου. Αυτό ισχύει δηλαδή και για τα παιδιά των οποίων η αποτυχία στο Σχολείο φαίνεται μερικές φορές να έχει χαρακτηριστικά νομοτέλειας, όπως συμβαίνει με παιδιά που δεν μιλούν την ελληνική γλώσσα ή ζουν σε περιβάλλον ακραίας φτώχειας ή έχουν μια αναπηρία για την οποία παραδοσιακά ισχύει η προκατάληψη ότι εμποδίζει την ισότιμη εκπαίδευση, και ανθρώπινο για να μπορούν τα παιδιά να είναι χαρούμενα και ευτυχισμένα και να έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν και να χαρούν την παιδική ηλικία και νεότητά τους.

Οι μαθητές σήμερα δε χρειάζονται απλά έναν πολιτισμικά προσδιορισμένο αλφαβητισμό, αλλά ένα διαπολιτισμικά προσδιορισμένο αλφαβητισμό. Ο «πολιτισμικά προσδιορισμένος αλφαβητισμός» του Hirsch αντιπροσώπευε μια έκκληση για την « ενίσχυση του εθνικού ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να μπορεί να αντιστέκεται με επιτυχία στην εκφυλιστική επίδραση της πολιτισμικής ετερότητας», όταν η πολιτισμική ετερότητα έγινε ο εσωτερικός εχθρός, πολύ πιο ισχυρός και ύπουλος στην απειλή του από κάθε εξωτερικό εχθρό. Έτσι τα πολιτισμικά όρια, συχνά, μετατρέπονται σε πολιτισμικά εμπόδια ή σύνορα στην ειρηνική συνύπαρξη που ως «νέα παγκόσμια τάξη» φάνηκε να γίνεται πραγματικότητα στο τέλος του προηγούμενου αιώνα όταν οι εκρήξεις βίαιων συγκρούσεων και η βία στα σχολεία και στους δρόμους αποτελεί ένδειξη της τεράστιας πίεσης που υπάρχει κάτω από την επιφάνεια του κοινωνικού μας ιστού. Αυτά τα καθημερινά κρούσματα βίας –σωματικής, λεκτικής, συναισθηματικής, ψυχικής- στα σχολεία αλλά και τα αυξημένα ποσοστά εγκλεισμού σε σωφρονιστικά ιδρύματα απαντούν στα συμπτώματα μάλλον παρά στις βαθύτερες αιτίες και, κατά συνέπεια, ελάχιστα έχουν βοηθήσει στην αποτροπή παραβατικών και εγκληματικών πράξεων.

Στην πραγματικότητα έχουν συμβάλει στην αύξηση της εγκληματικότητας καθώς αποσπούν χρήματα από τα σχολεία και άλλα κοινωνικά προγράμματα. Το τελικό ζητούμενο όμως δεν είναι η διαπίστωση των αιτιών της σχολικής βίας στενά συνυφασμένη σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό με τη σχολική αποτυχία αλλά η αναστροφή του ιστορικά επαναλαμβανόμενου μοντέλου αποτυχίας. Αφετηρία μας είναι η αξιωματική θέση ότι «οι ανθρώπινες σχέσεις βρίσκονται στην καρδιά της σχολικής πρακτικής». Στο επίκεντρο της προσοχής μας βρίσκεται η σχέση εκπαιδευτικού- μαθητή. Η ανθρώπινη αυτή σχέση αποτελεί το χώρο και το δίαυλο όπου συντελείται μάθηση και μεταδίδεται γνώση σε άμεση συνάφεια με τη διαπραγμάτευση ταυτοτήτων.

Πηγή: blanc du bois: Η ετερότητα στα θρανία της Εκπαίδευσης —> Διαβάστε ανατλυτικά το άρθρο.