Κυτταρική διαίρεση: Μίτωση και Μείωση – Βιολογία Β Λυκείου

Αν και η ενότητα 4.3 στη Βιολογία Β Λυκείου είναι εκτός ύλης, εντούτοις πάντα προσπαθώ να τη διδάξω (φέτος τα κατάφερα στα 3 από τα 4 τμήματα του σχολείου μου, πέρυσι και στα 4!!!). Άλλωστε αφορά δύο πολύ σπουδαίες βιολογικές διεργασίες: τη μίτωση και τη μείωση. Αποφεύγω βέβαια να αναφερθώ σε λεπτομέρειες, κυρίως εστιάζω στις αλλαγές του γενετικού υλικού, τη βιολογική σημασία καθεμιάς από τις κυτταρικές διαιρέσεις, τις φάσεις και γενικότερα στοιχεία.

Κατ’ αρχάς δείχνω στους μαθητές την παρακάτω σειρά διαφανειών:

Εστιάζω κυρίως σε βασικά σημεία των φάσεων των δύο διαιρέσεων, επισημαίνω τον διαφορετικό τρόπο τοποθέτησης των χρωμοσωμάτων κατά την μετάφαση, εξηγώ σε ποιές περιπτώσεις γίνεται η μία και σε ποιές η άλλη, προσπαθώ να τις δω συνολικά ως δύο σημαντικές διεργασίες (η κάθε μία με τις επιμέρους λειτουργίες της) κάθε ζωντανού οργανισμού.

Την επόμενη φορά εξετάζουμε τι μάθανε οι μαθητές. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των δύο. Κατά την εξέταση τους παρουσιάζω την παρακάτω σειρά διαφανειών, τις οποίες έχω ρυθμίσει ώστε να αλλάζουν αυτόματα κάθε 10-12 δευτερόλεπτα και οι μαθητές πρέπει σε ένα απλό φύλλο εργασίας να διαπιστώσουν σε ποιά από τις δύο βιολογικές διεργασίες αναφέρεται κάθε χαρακτηριστικό που περιγράφεται σε κάθε διαφάνεια. Και βέβαια η εξέταση γίνεται υπό τους ήχους χαλαρής μουσικής… Αφού δούνε μία φορά τη σειρά των διαφανειών, αφήνω να εμφανιστούν όλες οι διαφάνειες ακόμα μία φορά ώστε να διορθώσουν τυχόν λάθη. Η συζήτηση και οι διαφωνίες ανάμεσα στα άτομα της ίδιας ομάδας, επιτρέπονται…

Στο τέλος ανακατεύω τις απαντήσεις που έχουν γραφτεί στο φύλλο εργασίας, και τις μοιράζω στις ομάδες αποφεύγοντας να πάρει κάποια ομάδα το δικό της φύλλο εργασίας. Βάζω τις διαφάνειες της εξέτασης να εμφανίζονται για τρίτη φορά, εντοπίζοντας και εξηγώντας τις σωστές απαντήσεις. Κατά τη διάρκεια ελέγχου των σωστών απαντήσεων κάθε ομάδα σημειώνει στο φύλλο εργασίας μιας διαφορετικής ομάδας, ώστε στο τέλος να έχουμε το σύνολο σωστών/λάθων ανά ομάδα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, βάζω δύο ή τρία μικροσκόπια, σε καθένα από τα οποία έχω τοποθετήσει αντικειμενοφόρο με έτοιμο παρασκεύασμα που δείχνει στάδια μίτωσης σε φυτικά κύτταρα και ζητώ από τους μαθητές είτε να εντοπίσουν κάποια συγκεκριμένη φάση ή να βρουν τη φάση που τους έχω επισημάνει. Έτσι κάνουμε μία χαλαρή και διασκεδαστική ξενάγηση στη μίτωση και τη μείωση και οι μαθητές έρχονται σε επαφή με αυτές τις δύο σπουδαίες βιολογικές διεργασίες. Η μεγαλύτερη βέβαια χαρά τους είναι όταν τους αποκαλύπτω πως αυτή η ενότητα θα είναι εκτός ύλης στις ενδοσχολικές εξετάσεις…

Στο φύλλο εργασίας που χρησιμοποιώ οι μαθητές απλά σημειώνουν σε κάθε σειρά αν η διαφάνεια αναφέρεται στη μίτωση ή στη μείωση. Επίσης επειδή σε ορισμένες διαφάνειες ζητάω να αναφερθεί και το στάδιο, για αυτό εμφανίζεται και μία τρίτη στήλη με παρατηρήσεις.

Ελπίζω να σας φανεί χρήσιμο και αναμένω σχόλια – παρατηρήσεις για βελτίωση.