2η Ημέρα Σεμιναρίου: “Τεχνολογίες Αιχμής και η Συμβολή τους στο Μέλλον των Βιοεπιστημών”

Δεύτερη μέρα του σεμιναρίου. Ο τίτλος: “Τεχνολογίες Διαγένεσης και Βλαστικών Κυττάρων – Εφαρμογές“, προβλέπει πως οι τεχνολογίες που θα διαπραγματευτούμε σήμερα είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες.

Αρχικά η Δρ Χαραλάμπους, από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, παρουσίασε την ομιλία της με τίτλο: “Διαγονιδιακή Τεχνολογία στη Βιοϊατρική Έρευνα”. Η Διαγένεση, ως διαδικασία τροποποίηση ενδογενών στοιχείων του γενετικού υλικού ή μη ενδογενής παρέμβαση με τη βοήθεια φορέων (ιοί, πλασμίδια) αποτελεί μία τεχνολογία αιχμής που στο μέλλον θα βοηθήσει τα μέγιστα προς την προσπάθεια βελτίωσης της ζωής των οργανισμών.

Ακολούθησε μία βασική εισαγωγή στα βλαστικά κύτταρα από την Δρ Θωμαϊδου Δήμητρα, όπου έγινε διάκριση μεταξύ των βλαστικών κυττάρων προερχόμενων από τη βλαστοκύστη (4 – 5 ημέρα μετά τη γονιμοποίηση) και τα οποία έχουν τη δυνατότητα να διαφοροποιηθούν σε οποιονδήποτε κυτταρικό τύπο (πλειοδύναμα), και στα ενήλικα βλαστικά κύτταρα που προέρχονται είτε από το έμβρυο ή τον ενήλικα άνθρωπο με περιορισμένες δυνατότητες διαφοροποίησης (πολυδύναμα). Ενδιαφέρουσα επίσης η αναφορά σε πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις, σύμφωνα με τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί μεταδιαφοροποίηση (δηλαδή ήδη διαφοροποιημένα κύτταρα να διαφοροποιηθούν σε άλλο κυτταρικό τύπο) και αποδιαφοροποίηση (κατά την οποία διαφοροποιημένα κύτταρα μπορούν να μετατραπούν στα βλαστικά κύτταρα – αν και επειδή δεν είναι με βεβαιότητα βλαστικά κύτταρα είναι προτιμότερο να αναφέρονται ως πολυδύναμα επαγώμενα κύτταρα – από τα οποία έχουν προέλθει). Σε μία δεύτερη ομιλία της αναφέρθηκε για το δικό της ερευνητικό πεδίο, που αφορά τη χρήση των Ενήλικων Νευρικών Βλαστικών Κυττάρων για τις εφαρμογές τους στην θεραπεία νευροεκφυλιστικών νόσων. Πάντως εντύπωση μου έκανε που διαρκώς γινόταν αναφορά σε “υπεράριθμα έμβρυα”, γεγονός που εξηγήθηκε από μία επόμενη εισήγηση σχετικά με θέματα Βιοηθικής.

Ο Δρ Μαξιμιλιανός Εκούνης, από το Κέντρο Ιατροβιολογικών Ερευνών Αμαλία Φλέμινγκ, τη Μονάδα Έρευνας στα Βλαστικά Κύτταρα, μας παρουσίασε το ερευνητικό έργο της δικής τους ομάδας που αφορά τη χρήση των εμβρυονικών βλαστικών κυττάρων που έχουν απομονωθεί από βλαστοκύστες (κι είναι πλειοδύναμα, δηλαδή αντιπροσωπεύουν μία αρχέτυπη γενωματική κατάσταση από την οποία απορρέουν άλλα πρότυπα γενωμικής δραστηριότητας αργότερα κατά την ανάπτυξη του εμβρύου, ουσιαστικά μπορούν να διαφοροποιηθούν προς όλους τους κυτταρικούς τύπους) και χρησιμοποιούνται ως κύτταρα – δότες σε μεταμοσχεύσεις.

Στη συνέχεια ο νομικός Παναγιώτης Βιδάλης, από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, παρουσίασε το νομικό πλαίσιο σχετικά με την έρευνα στα βλαστικά κύτταρα. Σημαντικά ερωτήματα προκύπτουν σχετικά με το πώς ορίζεται ο άνθρωπος, αν θεωρείται το γονιμοποιημένο ωάριο από την πρώτη στιγμή ή από τη στιγμή που θα εμφυτευθεί στη μήτρα. Και βέβαια με την παραδοχή πως “το δικαίωμα της ζωής είναι απόλυτο“.

• Συνολικά στην Ευρώπη (αυτό που ακολουθεί και η Ελλάδα): επιτρέπεται η έρευνα εμβρυϊκών κυττάρων αλλά μόνο σε “υπεράριθμα έμβρυα”
• Γερμανία: μόνο σε εισαγόμενες εμβρυϊκές σειρές
• ΗΠΑ: δημόσια χρηματοδότηση μόνο για κυτταρικές σειρές πριν από το 2001 (αν και σε ορισμένες πολιτείες όπως στην Καλιφόρνια επιτρέπεται η χρηματοδότηση), ενώ η ιδιωτική χρηματοδότηση είναι ελεύθερη
• Βρετανία – Σουηδία: δημιουργία εμβρύων αποκλειστικά για έρευνα είτε με γονιμοποίηση είτε με κλωνοποίηση

Τέλος επισημάνθηκε πως στα ερευνητικά προγράμματα που υποβάλλονται στην ευρωπαϊκή ένωση για χρηματοδότηση, προηγούνται εκείνα που δεν χρησιμοποιούν πειραματόζωα ή χρησιμοποιούν μοντέλα που δεν εμπλέκουν τη χρήση ζωντανών οργανισμών.

Ακολούθησε ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι με τα βλαστικά κύτταρα, κι αυτό προερχόμενο από το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Διδασκαλίας των Βιοεπιστημών, το οποίο έχει μεταφραστεί από τις Δρ Μπολέτη και Δρ Χαραλάμπους και οι οποίες μας προέτρεψαν να το χρησιμοποιήσουμε ή να επικοινωνήσουμε μαζί τους για οποιαδήποτε διευκρίνιση.

Οι ομιλίες ολοκληρώθηκαν με την ενδιαφέρουσα εισήγηση του Δρ Καμπουράκη σχετικά με το διδακτικό μετασχηματισμό και την εννοιολογική αλλαγή, για την οποία θα καταγράψω αναλυτικά τις παρατηρήσεις μου σε άλλο post.

Στο τέλος της ημέρας έγιναν τρεις πρακτικές ασκήσεις:

1. Μικροσκοπική παρατήρηση βλαστικών κυττάρων από αρουραίο ή ποντικό
2. Απομόνωση πλασμιδιακού DNA
3. Παραγωγή κι απομόνωση της πράσινης φθορίζουσας πρωτεΐνης από βακτήρια: Αποτελέσματα μετασχηματισμού, προετοιμασία για την απομόνωση της πρωτεΐνης (Μέρος 2ο)