Δραστηριότητα για τη φυσική επιλογή

Μία απλή, διασκεδαστική και αρκετά ωφέλιμη δραστηριότητα που κατορθώνει να εμπλέξει τους μαθητές με βασικές έννοιες που αφορούν την εξέλιξη και τη φυσική επιλογή. Όπως κάθε διδακτική επιλογή, η δραστηριότητα έχει τα όριά της και επομένως θα πρέπει η χρήση της να γίνεται μέσα σε αυτά τα όρια. Προέρχεται από την ιστοσελίδα USBiologyTeaching.

Ας δούμε τα βήματά της:

• Δίνουμε σε κάθε μαθητή (σε ομάδα μαθητών θα πρότεινα καλύτερα εγώ), μία λευκή κόλλα χαρτί.
• Αφού ετοιμαστούν, τους δίνεται η ‘καλλιτεχνική αναπαράσταση’ ενός ψαριού, σαν κι αυτό που φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Η αναπαράσταση μπορεί να προβληθεί σε ένα βιντεοπροβολέα με τη μορφή μίας διαφάνειας (μπορείτε εναλλακτικά να φτιάξετε τη δική σας ‘καλλιτεχνική αναπαράσταση-η εικόνα δεν είναι δεσμευτική).

• Δίνεται η οδηγία στους μαθητές να προσπαθήσουν να σχεδιάσουν το συγκεκριμένο ψάρι στη λευκή τους κόλλα, μέσα σε χρονικό διάστημα 60 δευτερολέπτων με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες (θα μπορούσε να δοθεί και χρόνος 90 δευτερολέπτων, απλά όσο λιγότερο χρόνο έχουν διαθέσιμο οι μαθητές τόσο μεγαλύτερη ποικιλομορφία θα εμφανιστεί στα σχέδια).
• Μετά τα 60 δευτερόλεπτα οι μαθητές καλούνται να σταματήσουν να σχεδιάζουν και να καταθέσουν το σχέδιό της στην ολομέλεια της τάξης ή να το τοποθετήσουν πάνω στον πίνακα.
• Τους εξηγούμε πως τα ψάρια που σχεδίασαν ουσιαστικά αποτελούν τους απογόνους του αρχικού ψαριού, στους οποίους ‘απογόνους’ παρατηρούμε αρκετές διαφορές.
• Τους εξηγούμε πως αν και οι διαφορές είναι αρκετές, παρόλαυτα είναι σύμφυτες με τη φυλετική αναπαραγωγή (και όχι μόνο, συμπληρώνω εγώ!). Στη συνέχεια τους αναφέρουμε πως υπάρχουν και περιβαλλοντικές πιέσεις.
• Τους ζητάμε να μας περιγράψουν το είδος των περιβαλλοντικών πιέσεων που εκτιμούν πως θα πρέπει να υπάρχουν.
• Αφού οι μαθητές προσδιορίσουν τους τύπους περιβαλλοντικής πίεσης, ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει το ρόλο της περιβαλλοντικής πίεσης και αρχίζει να απομακρύνει τα ‘όμορφα’ σχεδιασμένα ψάρια από τον πίνακα, για να δείξει πως αυτά έχουν πεθάνει και δεν είναι σε θέση να αναπαραχθούν.
• Στο τέλος, παραμένουν δύο ψάρια, ενώ το αρχικό θηλυκό ψάρι έχει πεθαίνει (από γήρας ή φαγώθηκε από άλλο αρπακτικό ζώο). Σε αυτό το στάδιο, ζητάμε από τους μαθητές να εξετάσουν τα δύο σχέδια και να σχεδιάσουν έναν απόγονο αυτών των δύο ψαριών. Έχουν στη διάθεσή τους 90 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια το νέο σχέδιο τοποθετείται ξανά στον πίνακα, για την ολομέλεια της τάξης.
• Για το δεύτερο γύρο της περιβαλλοντικής πίεσης συμμετέχουν οι μαθητές ως αρπακτικά, αναφέροντας επίσης πως ορισμένα ψάρια απλώς πεθαίνουν από τυχαία γεγονότα. Αυτό γίνεται μέχρι να παραμείνουν μόνο δύο ψάρια. Κάποιες φορές η δραστηριότητα σταματά σε αυτό το σημείο, όπου υπάρχουν όντως σημαντικές διαφορές στα ψάρια για να δείξουμε πώς οι οργανισμοί αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου ως αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής πίεσης (εδώ θα πρέπει να είμαστε λίγο προσεχτικοί σχετικά με τη δημιουργία της ποικιλομορφίας, ως αποτέλεσμα φυσικών τυχαίων διεργασιών και όχι ως επιβολή από εξωτερικούς παράγοντες-συμπληρώνω).
• Αν χρειάζονται περισσότερες γενιές και υπάρχει διαθέσιμος χρόνος, οι μαθητές μπορούν να συνεχίσουν.
• Οι μαθητές αγαπούν τη δραστηριότητα και οι εκπαιδευτικοί έχουν πάντα κάτι να αναφέρουν καθώς συνεχίζουν τη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου (εξελίσσονται).
• Στην αρχή της δραστηριότητας (φάση εμπλοκής), μπορείτε να εντάξετε μία σειρά από γενικές ερωτήσεις που αφορούν την υπάρχουσα ποικιλομορφία και την ανάπτυξή της στη διάρκεια μεγάλων χρονικών περιόδων.

Ελπίζω να τη βρείτε διασκεδαστική και ωφέλιμη, αναμένω την κρίση σας αφού τη χρησιμοποιήσετε.