Η ‘Παιδαγωγική με Προσανατολισμό στο Μέλλον’, στην Εκπαίδευση της Μοριακής Βιολογίας: Προκλήσεις και Ευκαιρίες

Το άρθρο με τίτλο “Teachers’ views of Future-Oriented Pedagogy as part of inquiry-based molecular biology teaching in high school biology laboratories” εξετάζει τις απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με την εφαρμογή της Παιδαγωγικής με Προσανατολισμό στο Μέλλον (Future-Oriented Pedagogy, FOP) στο πλαίσιο της διερευνητικής διδασκαλίας της μοριακής βιολογίας σε εργαστήρια βιολογίας λυκείου. Η μελέτη βασίστηκε σε ημι-δομημένες συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν σε ένα καινοτόμο πρόγραμμα που εισήγαγε τεχνικές μοριακής βιολογίας και γενετικής μηχανικής στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει να προετοιμάσει τους μαθητές και τις μαθήτριες για τις ανάγκες του 21ου αιώνα, ενισχύοντας δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η συνεργασία και η ικανότητα να αντιμετωπίζουν την αβεβαιότητα [Sachyani, D., Waxman, P. T., Sadeh, I., Herman, S., Levi Ferber, M., Yaacobi, M., … Zion, M. (2023). Teachers’ views of Future-Oriented Pedagogy as part of inquiry-based molecular biology teaching in high school biology laboratories. Journal of Biological Education, 58(5), 1130–1151. https://doi.org/10.1080/00219266.2023.2174157].

Η μοριακή βιολογία είναι ένας τομέας που βρίσκεται στο προσκήνιο της επιστημονικής έρευνας, με εφαρμογές σε διάφορους τομείς όπως η ιατρική, η γεωργία και η βιοτεχνολογία. Ωστόσο, η διδασκαλία της στο σχολείο αντιμετωπίζει τεχνικές και παιδαγωγικές προκλήσεις, όπως η έλλειψη εξοπλισμού και η δυσκολία στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών. Το πρόγραμμα που παρουσιάζεται στο άρθρο εισάγει εργαστηριακές δραστηριότητες μοριακής βιολογίας στο λύκειο, με στόχο την ενίσχυση της διερευνητικής μάθησης και την εφαρμογή της FOP. Η FOP είναι ένα παιδαγωγικό μοντέλο που εστιάζει στις ανάγκες των μαθητών και μαθητριών ως μελλοντικών πολιτών, προωθώντας δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η συνεργασία και η προσαρμοστικότητα. Βασίζεται σε έξι αρχές: προσωποποίηση, συνεργασία, παγκοσμιοτοπικισμός, αλλαγή, ενσωμάτωση και ανεπισημότητα. Η εφαρμογή αυτών των αρχών στο πλαίσιο της διδασκαλίας της μοριακής βιολογίας μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Η έρευνα βασίστηκε σε συνεντεύξεις με 12 εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα μοριακής βιολογίας στο λύκειο. Το πρόγραμμα περιλάμβανε εργαστηριακές δραστηριότητες, όπως η εξαγωγή DNA, η PCR και η ηλεκτροφόρηση, και ενθάρρυνε τους μαθητές και τις μαθήτριες να αναπτύξουν ερωτήματα έρευνας και να συνεργαστούν με ερευνητές και άλλους μαθητές σε παγκόσμια επίπεδα. Οι εκπαιδευτικοί αναγνώρισαν ότι το πρόγραμμα ενίσχυε τις αρχές της FOP, ιδιαίτερα τις αρχές της προσωποποίησης, συνεργασίας, παγκοσμιοτοπικισμού και αλλαγής. Ωστόσο, οι αρχές της ενσωμάτωσης και ανεπισημότητας ήταν λιγότερο έντονες. Οι εκπαιδευτικοί ανέφεραν ότι το πρόγραμμα βοήθησε τους μαθητές και τις μαθήτριες να αντιμετωπίσουν την αβεβαιότητα και να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής σκέψης και συνεργασίας.

Το πρόγραμμα έχει μεγάλες δυνατότητες για την προώθηση της διερευνητικής μάθησης και της FOP. Ωστόσο, υπάρχουν προκλήσεις, όπως η ανάγκη για ασφαλείς τεχνολογίες και υποδομές, καθώς και η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Η μελέτη προτείνει την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών και την ευρύτερη εφαρμογή της FOP στο σχολικό πρόγραμμα.

Προτάσεις για Εκπαιδευτική Αξιοποίηση

1. Διερευνητική Μάθηση: Το άρθρο μπορεί να αξιοποιηθεί για την προώθηση της διερευνητικής μάθησης στην τάξη. Για παράδειγμα, οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να αναπτύξουν ερωτήματα έρευνας σχετικά με την παρουσία του βακτηρίου Wolbachia σε έντομα της τοπικής περιοχής τους. Μπορούν να πραγματοποιήσουν πειράματα DNA, PCR και ηλεκτροφόρησης, και να συγκρίνουν τα αποτελέσματά τους με δεδομένα από άλλες χώρες μέσω μιας παγκόσμιας πλατφόρμας. Αυτή η διαδικασία ενισχύει την κριτική σκέψη, τη συνεργασία και την κατανόηση της σύνδεσης μεταξύ τοπικών και παγκόσμιων θεμάτων.
2. Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: Η διαφοροποιημένη διδασκαλία μπορεί να εφαρμοστεί μέσω της προσαρμογής των δραστηριοτήτων στις ανάγκες και τις ικανότητες κάθε μαθητή και μαθήτριας. Για παράδειγμα, οι μαθητές και οι μαθήτριες με ισχυρότερες δεξιότητες μπορούν να αναλάβουν πιο πολύπλοκα πειράματα, ενώ οι άλλοι μπορούν να εστιάσουν σε βασικές τεχνικές. Επίσης, μπορούν να δημιουργηθούν ομάδες συνεργασίας, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες με διαφορετικές ικανότητες να συμμετέχουν σε κοινά έργα, ενισχύοντας την ομαδική εργασία και την αλληλεπίδραση.

Δεξιότητα Διερευνητικής Μάθησης

Μία πιθανή δεξιότητα που θα μπορούσε να καλλιεργηθεί είναι η κριτική σκέψη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να αναπτύξουν την ικανότητα να αναλύουν δεδομένα, να ερμηνεύουν αποτελέσματα και να σκέφτονται κριτικά σχετικά με τις επιπτώσεις της έρευνας στην κοινωνία και το περιβάλλον. Αυτή η δεξιότητα ενισχύεται μέσα από τη διαδικασία της διερευνητικής μάθησης, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση και εκτέλεση των πειραμάτων τους.