Ενίσχυση της ηθικής σκέψης των μαθητών/μαθητριών στη βιολογία μέσω κοινωνικο-επιστημονικών ζητημάτων

Το άρθρο “Σχεδιασμός ενός εκπαιδευτικού μοντέλου για την υποστήριξη της ηθικής ανάπτυξης των μαθητών/μαθητριών της βιολογίας μέσω κοινωνικο-επιστημονικών ζητημάτων στο πλαίσιο της σχέσης ανθρώπου-φύσης” [van der Leij, T., Goedhart, M., Avraamidou, L., & Wals, A. (2023). Designing a module for supporting secondary biology students’ morality through socioscientific issues in the human-nature context. Journal of Biological Education, 58(5), 1186–1203. https://doi.org/10.1080/00219266.2023.2174160] εξετάζει τη σημασία της ενσωμάτωσης κοινωνικο-επιστημονικών ζητημάτων (SSI) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση βιολογίας, με στόχο την ανάπτυξη της ηθικής σκέψης των μαθητών και μαθητριών. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η αντιμετώπιση σύγχρονων κοινωνικο-οικολογικών προκλήσεων απαιτεί την εμπλοκή των ατόμων σε ηθικά διλήμματα που σχετίζονται με τη σχέση ανθρώπου-φύσης. Μέσω της προσέγγισης των SSI, οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να αναπτύξουν κριτική σκέψη και να εξετάσουν τις αξίες τους.

Η μελέτη ακολούθησε μια μεθοδολογία σχεδιαστικής έρευνας με δύο κύριους στόχους: (1) την ανάπτυξη ενός συνόλου αρχών σχεδιασμού για μια παρέμβαση στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση βιολογίας, με στόχο την υποστήριξη της ηθικής ανάπτυξης των μαθητών/μαθητριών στο πλαίσιο της σχέσης ανθρώπου-φύσης, και (2) την υλοποίηση αυτών των αρχών σε ένα εκπαιδευτικό μοντέλο. Η μελέτη περιέγραψε τις διάφορες φάσεις της έρευνας: την προσανατολιστική φάση, τη φάση σχεδιασμού και τη φάση αξιολόγησης. Το πρακτικό αποτέλεσμα της μελέτης ήταν ένα εκπαιδευτικό μοντέλο, το οποίο βελτιώθηκε κατά τη διάρκεια της φάσης σχεδιασμού και στη συνέχεια εφαρμόστηκε από δύο καθηγητές βιολογίας. Στο άρθρο παρουσιάζεται ένα παράδειγμα μαθήματος από το μοντέλο.

Ως θεωρητικό αποτέλεσμα, οι συγγραφείς συζητούν τον ρόλο των αρχών σχεδιασμού, όπως η φύση των διλημμάτων, το Μοντέλο Τεσσάρων Συστατικών της ηθικής, η ομαδική εργασία και η ηθική μήτρα. Η φύση των διλημμάτων αναφέρεται στην επιλογή θεμάτων που προκαλούν ηθική σκέψη και προβληματισμό. Το Μοντέλο Τεσσάρων Συστατικών της ηθικής περιλαμβάνει την ηθική ευαισθησία, την ηθική κρίση, την ηθική κίνητρο και την ηθική χαρακτήρα. Η ομαδική εργασία προωθεί τη συνεργασία και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των μαθητών/μαθητριών, ενώ η ηθική μήτρα είναι ένα εργαλείο που βοηθά στην ανάλυση των ηθικών πτυχών των ζητημάτων. Με βάση τις εμπειρίες στις τάξεις, οι συγγραφείς παρέχουν συστάσεις για περαιτέρω έρευνα και πρακτική εφαρμογή. Τονίζουν τη σημασία της κατάλληλης εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών για την εφαρμογή της προσέγγισης SSI και την ανάγκη για συνεχή αξιολόγηση και βελτίωση των εκπαιδευτικών μοντέλων. Επιπλέον, προτείνουν την ενσωμάτωση της ηθικής εκπαίδευσης στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της βιολογίας, ώστε να ενισχυθεί η ηθική ανάπτυξη των μαθητών/μαθητριών.

Πιθανή διερευνητική δεξιότητα που θα μπορούσε να καλλιεργηθεί: Κριτική σκέψη και ηθικός συλλογισμός

Δραστηριότητα διερευνητικής μάθησης:

Θέμα: Ηθικά διλήμματα στη χρήση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) στη γεωργία

Περιγραφή δραστηριότητας:

1. Εισαγωγή στο θέμα: Παρουσίαση των ΓΤΟ και των εφαρμογών τους στη γεωργία, καθώς και των σχετικών ηθικών ζητημάτων.
2. Δημιουργία ομάδων: Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες των 4-5 ατόμων.
3. Ανάθεση ρόλων: Κάθε ομάδα αναλαμβάνει έναν ρόλο (π.χ., αγρότες, καταναλωτές, περιβαλλοντικές οργανώσεις, εταιρείες βιοτεχνολογίας).
4. Έρευνα και προετοιμασία: Οι ομάδες διερευνούν τις απόψεις και τα ηθικά διλήμματα που σχετίζονται με τον ρόλο τους.
5. Συζήτηση και αντιπαράθεση: Οι ομάδες παρουσιάζουν τις απόψεις τους και συζητούν μεταξύ τους, αναλύοντας τα ηθικά ζητήματα.